Ο Λαϊλίας για Τουρισμό και Αναψυχη !

Η περιοχή διαθέτει πόρους, οι οποίοι με κατάλληλη αξιοποίηση και ανάδειξη, μπορούν να δημιουργήσουν αγροτουριστικές δραστηριότητες, οι οποίες θα προσελκύσουν επισκέπτες στην περιοχή, κυρίως για μονοήμερες, διήμερες και πολυήμερες εκδρομές. Η τουριστική υποδομή στην περιοχή μελέτης, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί στοιχειώδης, παρά το μεγάλο ενδιαφέρον που παρατηρείται, ιδιαίτερα στο χώρο του θρησκευτικού και χειμερινού τουρισμού.
Η απείρου κάλλους περιοχή του ορεινού αυτού όγκου, με την πυκνή βλάστηση, μας οδηγεί στο ότι υπάρχει μεγάλη τάση εξέλιξης γενικά του χειμερινού τουρισμού και ενδείκνυται για δημιουργία ολοκληρωμένων αθλητικών εγκαταστάσεων. Ειδικότερα οι διάφορες μορφές θεματικού ήπιου τουρισμού που μπορούν να αναπτυχθούν είναι:
 Αγροτουρισμός με μικρά καταλύματα στους γύρω οικισμούς ως δορυφορική υποστήριξη μεγαλύτερων τουριστικών μονάδων που τείνουν να αναπτυχθούν γύρω από το χιονοδρομικό κέντρο.
 Αρχαιολογικός τουρισμός με την αξιοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής.
 Συνεδριακός τουρισμός μέσα από εγκαταστάσεις για αθλητές, περιβαλλοντολόγους, οικολόγους, κλπ.
 Παραθεριστικός με την αξιοποίηση κυρίως των μικρών οικισμών της περιοχής.
 Πολιτιστικός τουρισμός. Υπάρχει τάση εξέλιξης των διάφορων πολιτιστικών εκδηλώσεων (αντάμωμα των Βλάχων, πανηγύρια στα χωριά)
 Θρησκευτικός τουρισμός με επισκέψεις σε ιερούς χώρους μοναστηριών (Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου) και βυζαντινών ναών.
 Ορεινο-περιπατητικός τουρισμός για επίσκεψη στα φυσικά τοπία, πηγές, ποτάμια, γεφύρια και νερόμυλους.
 Οικολογικός-ερευνητικός τουρισμός με επισκέψεις οικολόγων και γενικά επιστημόνων για έρευνες πάνω στην ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα του ορεινού συγκροτήματος.
 Αθλητικός τουρισμός-τάση δημιουργίας προτάσεων για αθλητικά κέντρα με έμφαση στις χιονοδρομικές δραστηριότητες και όχι μόνο.
Ο Κρουσοβίτης, με υδρολογική λεκάνη 377 km2 διασχίζει την περιοχή από τον συνοικισμό Καρυδοχωρίου, την κοινότητα Αχλαδοχωρίου –Καπνοφύτου, το Δ.Δ Σιδηροκάστρου και καταλήγει στην τάφρο της Μπέλιτσας.
Ο κλάδος του Αγ. Ιωάννη (377km2 λεκάνη), της Πενταπόλεως (132km2 ) και οι χείμαρροι Αγ. Γεωργίου, Αγ. Αναργύρων και Αγ. Βαρβάρας καλύπτουν το κεντρικό και ανατολικό υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής μελέτης.
Δύο άλλοι μικροί κλάδοι συμβάλλουν στον Κρουσοβίτη, προερχόμενοι από το κεντρικό τμήμα του Λαϊλιά (ρ. Καρά και ρ. Μαϊμούνα) από τους οποίους υδρεύεται και μέρος του δήμου Σιδηροκάστρου και Δ.Δ Καπνοφύτου.
Για την αξιοποίηση του υδάτινου αυτού δυναμικού για τις ανάγκες άρδευσης και ύδρευσης έχουν κατασκευαστεί χωμάτινοι ταμιευτήρες τόσο στην περιοχή Βροντούς, Ορεινής, Αγ. Πνεύματος, Σιδηροκάστρου και Καπνοφύτου όσο και για την λειτουργία νέων υδροηλεκτρικών σταθμών, εκτός του υπάρχοντος παλαιοτέρου στην Ι.Μ.Τ.Προδρόμου,ενός στο Αγγιστρο και άλλου στην Οινούσα.

Η χλωρίδα του όρους Βροντού ( Λ α ϊ λ ι ά )
Στην περιοχή του Λαϊλιά έχουν καταγραφεί 515 είδη και άλλες κατώτερες ταξινομικές μονάδες φυτών. Από αυτά τα 64 είναι μονοετή, 40 διετή, 345 πολυετή ποώδη, 44 θάμνοι ή δενδρύλλια και 22 δένδρα κατανεμημένα σε 70 οικογένειες και 240 γένη. Σ' αυτά περιλαμβάνονται μία νέα ποικιλία για την επιστήμη, ή Centaurea orbelica Vel. var. polycephala var. nova, 5 είδη και 2 ποικιλίες νέες για ολόκληρη την Ελλάδα, 2 είδη νέα για την Μακεδονία και 14 είδη και κατώτερες μονάδες νέα για την Α. Μακεδονία και Θράκη.
Την εποχή, που το φυλλοβόλο δάσος του Λαϊλιά είναι αποφυλλωμένο τον ερχομό της Άνοιξης και της νέας βλαστικής περιόδου εμφανίζονται οι λεγόμενοι "προάγγελοι της άνοιξης" δηλαδή τα βολβόφυτα και κονδυλόφυτα: Crocus bilforus, Crocus pulchellas, Crocus chrysanthns, Corybalis densiflora, sulla biforia Primula colymnal, Gayea pratensis.
Στους κλάδους και τους κορμούς της οξυάς στις υγρότερες θέσεις του δάσους αναπτύσσεται πλούσια κρυπτογαμική χλωρίδα, κυρίως λειχήνες όπως Lobaria, Rocella κ.αλ. Αντίθετα λείπουν τελείως τα επίφυτα η μη παράσιτα είδη Loranthus europaeus και Viscum album. (Γκι και ου) ακόμη και τα κοινά σε άλλες περιοχές είδη κισσού Hedera helix, Vitis sylvestris και Lonicera carpinifolium.
Η ποώδης βλάστηση του Λαϊλιά συμφωνεί απόλυτα με την ίδια της κεντρικής Ευρώπης και χαρακτηριστική απόδειξη είναι η ύπαρξη βορείων ειδών:
Athyrium filix - femina
Dentalia dulbifera
Poa nemoralis
Poa pratensis κ.α.
Στις υδατοβριθείς θέσεις του Λαϊλιά σχηματίζονται όξινα βαλτώδη λιβάδια. Το μεγαλύτερο απ' όλα (0,5Km2), το Μπαλτά (Βάλτος) Τσαίρ βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της περιοχής και υπολογίζεται ότι είναι αρκετά βαθύ.
Την βλάστηση του λιβαδιού αυτού χαρακτηρίζει η εμφάνιση του βασικού είδους Eriophorym Latifolium. Μαζί με αυτό απαντώνται και άλλα Cyreraceue, μερικά φυλλόβρυα που μαζί με τον ασκολειχήνα Peltigera canina σχηματίζουν μικρούς βρυοτάπητες.
Σε τέλματα, ρυάκια και γενικά σε υγρούς τόπους του Λαϊλιά φύονται υδροχαρή φυτά, χαρακτηριστικά των οποίων είναι:
Equisetum palustre
Muosotis palustris
Cardamine amara
Mentha longifolia κ.α
Στην αλπική και υπαλπική ζώνη και ειδικά στην ψηλότερη κορυφή του Αλή Μπαμπά ( Προφήτη Ηλία) απαντούν μερικά από τα χαρακτηριστικότερα φυτά όπως:
Poa violacea
Festuca varia
Centaurea orbelica
Campanula moesiaca
Ranunculus incomparabilis, ως χαρακτηριστικό μέλος του σχηματισμού των σωρών λίθων και κορημάτων των αλπικών κυρίως υψομέτρων.
Iris reichenbiachii , ενδημικό της Βαλκανικής με βόρεια ακτινοβολία. κ.α
Γενικά στο ορεινό όγκο του Λαϊλιά συναντώνται είδη διαφόρου χωρολογίας, αλλά εξ αιτίας γεω ιστορικο χλωριδικών και κλιματικών αιτιών υπερέχουν σε αριθμό τρεις τύποι γεωγραφικής εξάπλωσης των φυτών δηλαδή 1. Υπομεσογειακά είδη 2. Ανατολικά είδη και 3. Βαλκανικοί ενδημίτες.
Τα ευμεσογειακά στοιχεία δεν απουσιάζουν αν και περιορίζονται κυρίως στους πρόποδες του όρους ενώ σε ψηλότερους τόπους εμφανίζονται σπανιότερα.
Από όλα αυτά διαπιστώνεται ότι ο Λαϊλιάς είναι χλωρικά συνδεδεμένος με τα βουνά της Βαλκανικής επαρχίας. Μεγάλος αριθμός φυτών της ανώτερης ζώνης του βουνού αποτελούνται από είδη βόρειας εξάπλωσης. Αλλά δεν λείπει τελείως και το ευμεσογειακό στοιχείο.
Αντίθετα στην κατώτερη ζώνη επικρατεί το μεσογειακό στοιχείο μέχρι τις υπώρειες, όπως το αποδεικνύει η εμφάνιση των σκληρόφυλλων πλατύφυλλων και η καλλιέργεια της ελιάς. Ο Λαϊλιάς συνεπώς προσεγγίζει στον Μεσογειακό - Βαλκανικό ορεινό τύπο ευρισκόμενος στην μεταβατική οριακή ζώνη Μακεδονικής - Θρακικής και Βαλκανικής επαρχίας.
Πανίδα
Η περιοχή του ορεινού συγκροτήματος και το άμεσα ευρύτερο περίγραμμά του δημιουργούν ένα αξιοσημείωτο ενδιαίτημα, για επιλεκτικά του χώρου, είδη της πανίδας.
Από αυτά διακρίνονται:
 Θηλαστικά
Erinaceus concolor – Σκαντζόχοιρος, Lepus europaeus –Λαγός, Lutra lutra – Βίδρα, Meles meles –Ασβός, Mus musculus –Σταχτοποντικός, Myotis myotis –Τρανομυωτίδα, Pipistrellus pipistrellus –Νανονυχτερίδα, Rhinolophus mehelyi -Ρινόλοφος του Μehely, Talpa caeca –Τυφλοπόντικας, Talpa europaea –Ασπάλαξ, Vulpes vulpes –Αλεπού, Μyotis oxygnathus –Μικρομυωτίδα, Ζαρκάδι-Capreolus capreolus, Αγριόχοιρος-Sus scrofa, Αγριόγατα-Felis sylvestris
 Πτηνά
Accipiter nisus – Ξεφτέρι, Alauda arvensis- Σταρίθρα, Alcedo atthis- Αλκυόνη, Alectoris graeca-Πετροπέρδικα, Anthus campestris- Χαμοκελάδα, Ardea cinerea –Σταχτοτσικνιάς, Ardea purpurea –Πορφυροτσικνιάς, Bupo bubo- Μπούφος, Buteo buteo –Ποντικοβαρβακίνα, Cettia cetti- Ψευταδόνι, Charadrius dubius-Ποταμοσφυριχτής, Circaetus gallicus- Φιδαετός, Columbia livia-Αγριοπερίστερο, Coracias garrulus-Καρακάξα, Corvus corax- Κοράκι, Falco peregrinus- Πετρίτης, Ixobrychus minutus –Νανομουγκάνα, Lanius collurio –Αετομάχος, Luscinia megarynchos- Αηδόνι, Monticola saxatilis –Πετροκότσυφας, Motacilla flava- Κιτρινοσουσουράδα, Neophron percnopterus, Otus scops- Γκιώνης, Passer domesticus- Σπιτοσπουργίτης, Perdix perdix- Λιβαδοπέρδικα, Petronia petronia- Πετροσπουργίτης, Phoenicurus ochruros – Καρβουνιάρης, Pica pica- Καρακάξα, Ptyonoprogne rupestris- Πετροχελίδονο, Saxicola ruberta- Κοκκινολαίμης, Streptopelia decaocto- Δεκαοκτούρα, Turtus merula – Κότσυφας, Tyto alba –Πεπλόγλαυκα, Upopa epops – Τσαλαπετεινός, Αγριόγαλος-Tetrao urogallus.
 Ιχθείς
Alburnoide bibunctatus strymonicus, Alburnus alburnus trumicae- Γραμπίνα, Barbus plebejus cyclolepis- Βιργιάνα, Μπριγιάνα, Gobio gobio bulgaricus- Μουστακάς, Leuciscus borysthenicus, Leuciscus cephalus macedonicus- Τσαϊλάκι, Noemacheilus angorae bureschi- Πετροχείλι, Phoxinus phoxinus, Rutillus rutillus, Tinka tinka -Χρυσόψαρο, λασπόψαρο , Γιούφτος, Salmo truta –Πέστροφα .
 Eρπετά
Elaphe quatuorlineata- Λαφιάτης, Emys orbicularis –Νεροχελώνα, Lacerta viridis- πρασινόσαυρα, Malpolon monspessulanus –Σαπίτης, Natrix natrix –Νερόφιδο, Podarcis taurica- Βαλκανόσαυρα, Testudo hermanni- Ονυχοχελώνα, Vipera ammodyts –Οχιά
 Αμφίβια
Bombina variegata- Κιτρινογάστορας, Bufo bufo-Χωματόφρυνος, Bufo viridis- Πρασινόφρυνος, Rana dalmatina-Ευκίνητος βάτραχος, Rana graeca- Ρυακοβάτραχος, Rana ridibunda – Λιμνοβάτραχος, Τriturus cristatus – Τρίτωνας κ.α

Λατομικές περιοχές – ορυχεία – Κοιτάσματα
Ο γρανίτης απετέλεσε σημείο έντονης αντιπαράθεσης για εκμετάλλευση. Ικανός όγκος είναι εντοπισμένος στα βόρεια της περιοχής ,κοντά στον οικισμό Καρυδοχωρίου. Παρά το ότι δόθηκε άδεια ερευνητικών εργασιών εν τούτοις δεν κρίθηκε απαραίτητο να δοθεί έγκριση εκμετάλλευσης για να αποφευχθεί η καταστροφή του περιβάλλοντος της περιοχής.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ, ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ & ΔΕΣΜΕΥΣΕΩΝ

Η περιοχή της μελέτης, ένεκα της δασικής φυσιογνωμίας της, περιλαμβάνει σημαντικές περιοχές με ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον. Η σπουδαιότητά τους αυτή έχει καταγραφεί:

Α. Μέσα από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ για το έργο των οικοτόπων και έχουν προταθεί ως επιλέξιμες περιοχές στο Δίκτυο Φύση 2.000:

Όρη Βροντούς- Λαϊλιάς. Gr 1260007. Εκταση : 11.500 εκτ. Μέσο υψόμετρο: 1000 μ. Γεωγραφικό μήκος: 230 50΄. Γεωγραφικό πλάτος: 410 16 ΄.
Τύποι οικοτόπων : Υψηλοί θαμνώνες με Juniperus oxycedrus. Δάση οξυάς της φυτοκοινωνίας Luzulo – Fagetum . Δάση οξυάς της φυτοκοινωνίας Asperulo –Fagetum. Υπολειμματικά αλλουβιακά δάση ( Alno –ulmion).Δάση με Quercus frainetto. Δάση ορεινών κωνοφόρων με πευκοδάση Pinus nigra ssp. Pallasiana .Οξύφιλα δάση (Vaccinio –piceetia).

Σπουδαιότητα: Είναι περιοχή με πλούσια δάση φυλλοβόλων (κυρίως οξυάς) και κωνοφόρων δένδρων. Η πανίδα της περιλαμβάνει πολλά σπάνια είδη και είδη με περιορισμένη εξάπλωση στη Βαλκανική χερσόνησο. Οι δασικές πλουτοπαραγωγικές πηγές του Λαϊλιά προσφέρουν τη δυνατότητα για μια ποικιλία από δραστηριότητες που σχετίζονται με την αναψυχή : κυνήγι, κατασκήνωση, πεζοπορία και αναρρίχηση, οδήγηση, και ποδηλασία μέσα στο δάσος, σκι, φωτογραφία, ζωγραφική και μελέτη της φύσης. Παρόλο που τα περισσότερα δάση με εμπορική αξία είναι δημόσια υλοτομούνται από ιδιωτικές ενώσεις μετά από διακανονισμό με την δασική υπηρεσία.

Στα πλαίσια του Π.Δ 453 77 « περι ελεγχόμενων Κυνηγετκών περιοχών».
 Με την αριθμ 115212/5375/13.12.75 απόφαση του Υπ. Γεωργίας ιδρύθηκε η Ελεγχόμενη κυνηγετική περιοχή Σερρών σε έκταση 246.000 στρ. Στην περιοχή αυτή που καθορίζεται χονδρικά από Αμπέλα μέχρι Ελαιώνα και Ελαιώνα μέχρι Βροντού και Αχλαδοχώρι –Καπνόφυτο- Πολύβρυσο- Αμπέλα, το κυνήγι διεξάγεται με ετήσιο πρόγραμμα όσο αφορά τον τόπο , το είδος και την ποσότητα του θηράματος, πάντοτε με αντίτιμο εισόδου και θηράματος.

 Στα πλαίσια της αριθμ. 1171/13.03/1997 απόφασης του Υπουργού Μακεδονίας Θράκης , ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους της περιοχής του ορεινού όγκου Λαϊλιά, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 1469/1950 . Στην περιοχή αυτή, που επεκτείνεται και βόρεια του δασικού συμπλέγματος Λαϊλιά, απαγορεύεται κάθε βιομηχανική και μεταλλευτική δραστηριότητα) λατομεία, συγκροτήματα παρασκευής σκυροδέματος, ασφάλτου, διαβάθμισης αδρανών υλικών κ.ά
 Με την 105497/6459/1986, απόφαση του Υπ. Γεωργίας , ανακηρύχθηκε έκταση 39 στρεμ. (Σφαγνώνας) στο δάσος Λαϊλιά ως διατηρητέο μνημείο της φύσης, περιλαμβάνουσα τυρφώδη σημαντική έκταση για την επιστημονική και εκπαιδευτική αξία της , που συγκεντρώνει μερικά από τα σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας .

Πολιτισμικό περιβάλλον
Διαχείριση τοπίου
Οι ορεινοί όγκοι του Λαϊλιά, του Μενοικίου όρους και του όρους του Όρβηλου, καθώς επίσης και τα οικοσυστήματα της περιοχής προσφέρουν σημαντικούς τόπους και σημαντικά σημεία ανάπτυξης από άποψης τόσο του Φυσικού Περιβάλλοντος αλλά και αυτού του Ιστορικού-Αρχαιολογικού-Λαογραφικού-Πολιτισμικού χώρου.
Ποτάμια, ρέματα, παλιοί οικισμοί, παλιές πέτρινες γέφυρες, παλιοί μύλοι, μονοπάτια, παλιές εκκλησίες, μοναστήρια, το διεθνές περιπατητικό μονοπάτι Ε4/Ε6, που διασχίζει όλη την περιοχή ορεινά από τον Προμαχώνα μέχρι την Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου, είναι μερικά από αυτά.
Από του οικισμούς που βρίσκονται στην περιοχή μελέτης βλέπουμε ότι οι περισσότεροι είναι παλιοί οικισμοί, υπάρχουν δε αρκετοί εγκαταλειμμένοι πολλά ερείπια από παλιές θέσεις ‘’μαχαλάδες’’ όπου ζούσαν οι οικογένειες με τα κοπάδια τους.
Μπορούμε να διακρίνουμε τους παλιούς οικισμούς της επαρχίας Σιντικής (Σχιστόλιθος, Φαιά Πέτρα, Καρυδοχώρι, Αχλαδοχώρι, Καπνόφυτο ) και τους παλιούς οικισμούς με τους ‘’μαχαλάδες’’ των οικισμών του Δήμου Σερρών και Εμμ. Παπά (Ξηρότοπος, Ελαιώνας, Χιονοχώρι, Άγιο Πνεύμα, Πεντάπολη, Χρυσό, Δαφνούδι κ.ά.).
Πίνακας κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων

Οικισμός Τοποθεσία - Θέση Περιγραφή
Αχλαδοχώρι ''Γκράντιστα'' Νεκροταφείο Ρωμαϊκών χρόνων (ΦΕΚ 93Β/80)
Αχλαδοχώρι Ασκηταριό Ανάληψης Τοιχογραφίες υστεροβυζ. χρόνων (ΦΕΚ 472 Β/92)
Ορεινή Θέση ''Νάγλεδα'' ή λόφος Προφ. Ηλία Αρχαία Νεκρόπολη (ΦΕΚ 93Β/80)
Χρυσό Πλησίον Σιδ. Σταθμού Προϊστορικός οικισμός (ΦΕΚ 93Β/80)
Πηγή: Δνση Πολεοδομίας Σερρών-Εφορείες Αρχαιοτήτων

Πίνακας εντοπισμένων αρχαιολογικών χώρων

Πόλη ή Χωριό Περιοχή Περιγραφή
Αχλαδοχώρι Άλτσουα Κούλα 3 χλμ Ν-ΝΑ οικισμού Προϊστορικός οικισμός
Ορεινή Κούλατα 2,5 χλμ Β-ΒΔ οικισμού Κάστρο
Πηγή: Δνση Πολεοδομίας Σερρών-Εφορείες Αρχαιοτήτων



Πίνακας κηρυγμένων Ιστορικών-Θρησκευτικών Μνημείων

Τόπος Διεύθυνση Περιγραφή
Άνω Βροντού Εντός οικισμού Δημοτικό Σχολείο Κοινότητας (λειτούργησε το 1860) (ΦΕΚ 849Β)
Αχλαδοχώρι Β.Α. οικισμού Ασκηταριό Ανάληψης (τοιχογραφίες υστεροβυζαντινών χρόνων) (ΦΕΚ 472Β)
Αχλαδοχώρι Εντός οικισμού Ι. Ν. Μεγάλων Ταξιαρχών (τρίκλιτη Βασιλική, Τέμπλο του 1816) (ΦΕΚ 694Β)
Αχλαδοχώρι Εντός οικισμού Ι. Ν. Προφ. Ηλία του 1870 (μεγαλύτερος μεσοβυζαντι-νός ναός στο Νομό) (ΦΕΚ 694Β)
Πηγή: Δνση Πολεοδομίας Σερρών-Εφορείες Αρχαιοτήτων